Geschiedenis van de Priesterbroederschap Sint-Pius X

De geschiedenis van de Priesterbroederschap St. Pius X is net zoals de geschiedenis van de Katholieke Kerk een wonderlijk mysterie. Beiden blijven groeien en bloeien ondanks de vele tegenslagen en onzekerheden. Reeds vanaf haar bescheiden aanvang is de Broederschap exponentieel gegroeid en verkondigt ze vandaag het Geloof over de gehele wereld. 

Stichting van de FSSPX

Aartsbisschop Marcel Lefebvre stichtte als antwoord op de herhaaldelijke verzoeken van jongemannen, die een traditionele Rooms Katholieke priesteropleiding wilden, de Priesterbroederschap Sint-Pius X op 1 november 1970. Hij was op dat moment 65 jaar oud en had voorheen de Kerk gediend als Apostolisch Afgevaardigde (Apostolisch Delegaat) voor Franssprekend Afrika, als Aartsbisschop van Dakar en later als Algemeen-overste van de paters van de Heilige Geest, een missiecongregatie. Elf jongemannen begonnen hun studies onder leiding van Mgr. Lefebvre in Fribourg, iets later in het nieuwe seminarie te Écône (Zwitserland). De lokale bisschop van Fribourg was ervan overtuigd dat deze nieuwe congregatie tot groot voordeel van de Katholieke Kerk zou zijn, en gaf zijn officiële goedkeuring.

Het ware doel van deze nieuwe priesterorde werd na enkele jaren echter slecht begrepen, zelfs door de leiders in Rome. Velen dachten dat de oude Aartsbisschop zich tegen de Paus had gekeerd, omdat hij enkel de oude Latijnse Ritus van de Mis in zijn seminarie toestond. Integendeel, Mgr. Lefebvre hield vol dat hij de Heilige Vader respecteerde en eerde, en dat hij enkel een ononderbroken Katholieke traditie voortzette: hij hield van de Tridentijnse Ritus en wist uit ervaring hoe heilzaam, zelfs cruciaal deze was bij de vorming van heilige priesters. De eeuwenoude Romeinse Mis was tenslotte nooit afgeschaft, ook al was de ‘Novus Ordo Missae’  ingevoerd.

Tegenstand

Andere moderne tendensen waartegen de Aartsbisschop zich verzette waren de nieuwe oecumene - een visie die alle religies als heilzaam en waardevol beschouwt - en collegialiteit - die erop aandringt dat de Kerk meer door het democratische proces van bisschopconferenties moet bestuurd worden en daardoor niet alleen de macht van de Paus als exclusief hoofd van de universele Kerk maar ook de autonomie van elke individuele bisschop in zijn eigen bisdom beperkt moet worden. Aartsbisschop Lefebvre’s duidelijke stellingname tegen deze kwesties stond enkele Romeinse autoriteiten niet aan, die enkel de bloei van de nieuwe ritus van de Mis in een meer liberale en moderne Kerk nastreefden.

Twee apostolische inspecteurs brachten daarom een officieel bezoek aan seminarie te Écône in 1974 en inspecteerden het. Ze waren onder de indruk van de hoge academische standaarden en de zichtbare vroomheid van de seminaristen; hun enige opmerking was dat de nieuwe ritus van de Mis niet gecelebreerd werd. Ze brachten aldus een positief rapport aan de Paus terug.

Opheffing

Ondanks deze gunstige beoordeling werd Mgr. Lefebvre snel naar Rome geroepen en werd er door drie kardinalen over zijn werk en standpunten geïnterviewd. Enkele weken later, op 6 mei 1975, hief de nieuwe bisschop van Fribourg de FSSPX plotseling op. Verrast door deze beslissing stuurde Mgr. Lefebvre een officiële klacht en vroeg naar de redenen van dit drastische besluit. Noch Fribourg noch Rome gaf antwoord. Bovendien werd in 1976 de Aartsbisschop geschorst ‘ab ordinum collatione’ - van diaken en priesterwijdingen - en later ‘a divinis’ - van alle heilige functies - inclusief het celebreren van de H. Mis.

Verbijsterd door deze abrupte opheffing en onbegrijpelijke stilte besliste de Aartsbisschop dat hij zijn plichten als rector van het seminarie te Écône moest blijven vervullen; Canoniek Recht bepaalde per slot van rekening dat zulk een opheffing of schorsing niet van kracht was zolang de officiële klacht onbeantwoord en onopgelost bleef. Hij wijdde die zomer priesters zoals gewoonlijk. Tegelijkertijd nam hij ook zijn seminaristen mee op bedevaart naar Rome als een teken van goede wil.

De bisschopswijding

Ondanks de openlijke onderdrukking groeide de FSSPX zienderogen. Nieuwe seminaries warden geopend in Duitsland, Amerika, Argentinië en Australië. Religieuze broeders, zusters en leken van de derde orde sloten zich bij haar bloeiende ranken aan; tegen 1987 had de Broederschap haar apostolaat over elke continent in de wereld verspreid.

Na herhaaldelijke maar uiteindelijk vruchteloze onderhandelingen met Rome besloot Aartsbisschop Lefebvre in 1988 vier nieuwe bisschoppen te wijden, die de FSSPX en haar gelovigen moesten gaan dienen. Als antwoord hierop publiceerde de Paus een verklaring waarmee de Aartsbisschop en deze vier nieuwe bisschoppen geëxcommuniceerd werden. Dit bedroefde de Aartsbisschop zeer, maar hij geloofde stellig dat hij in goed geweten voor God niet anders kon handelen, daar hij zijn einde voelde naderen en dat hij dit verplicht was voor het behoud van de traditie van de Kerk en de FSSPX en haar wereldwijde apostolaat. Aartsbisschop Lefebvre stierf juist drie jaar later op 25 maart 1991.

Vandaag

De Priesterbroederschap St.-Pius X zet haar apostolaat ondanks de dood van haar stichter verder. In 1994 werd Mgr. Bernard Fellay verkozen tot algemeen-overste. In het jubileumjaar 2000 leidde hij al zijn priesters, religieuzen en seminaristen op bedevaart naar Rome, in de hoop hiermee liefde en respect voor de Heilige Vader en de aanhankelijkheid aan het Rome van de martelaren uit te drukken. Paus Benedictus XVI bevestigde later in 2007 met een ‘motu proprio’ genaamd ‘Summorum Pontificum’ dat de traditionele Romeinse Mis nooit verboden was en voortaan vrij gecelebreerd mag worden, en in 2009 hief hij de ‘excommunicaties’ tegen de Aartsbisschop en de vier bisschoppen op.

Vandaag heeft de Priesterbroederschap Sint-Pius X meer dan 700 priesters en een half miljoen gelovigen over de gehele wereld, en zet ze haar apostolisch werk verder.

In 2018 werd Don Davide Pagliarani tot de nieuwe Algemeen-overste verkozen.