Aswoensdag in Vlaanderen & Nederland

Aswoensdag door Dom Guéranger in het Liturgische jaar

De geestelijke wapenrusting.

Voor de strijd van de geest tegen het vlees hebben wij een wapenrusting nodig en daarom roept de H. Kerk ons naar haar tempels om ons klaar te maken voor de oefeningen van haar geestelijke strijdmacht. St.-Paulus geeft een nauwkeurige beschrijving van alle stukken onzer uitrusting: "Laat de waarheid uw gordel zijn, zo zegt hij, de rechtvaardigheid uw harnas, de gehoorzaamheid aan het evangelie uw schoeisel, het geloof uw schild, de hoop op heil de helm voor uw hoofd." De prins der apostelen zelf zegt het ons: “Christus heeft in Zijn vlees geleden; wapen u met deze gedachte.”

Onze vijanden.

Een tweevoudige vijand vinden wij tegenover ons: de driften in ons hart en de duivel daarbuiten. De hoogmoed heeft deze wanorde gebracht. De mens heeft God gehoorzaamheid geweigerd. Toch heeft God hem gespaard onder de harde voorwaarde evenwel dat hij de dood moest ondergaan.

Hij heeft gezegd: “Mens, stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.”

Het uitdelen der as.

Ziedaar de reden waarom de H. Kerk het raadzaam heeft geacht om de veertigdaagse Vasten vier dagen te vervroegen en aan het begin van deze heilige tijd as te strooien op het schuldige voorhoofd van haar kinderen, terwijl zij tot ieder van ons de woorden van 's Heren doodvonnis herhaalt.

Maar de as is reeds veel vroeger gebruikt als teken van vernedering en boetvaardigheid en wij vinden er reeds sporen van in het Oude Verbond:

> Te midden van het heidendom lag de man Job zelf vierduizend jaar geleden in zak en as, daar Gods hand hem had geslagen, om op deze wijze barmhartigheid af te smeken.

> Vele jaren later at de psalmist in de vermorzeling van zijn hart zijn brood met as; deze en dergelijke voorbeelden zijn veelvuldig in de geschiedkundige boeken en bij de profeten van het Oud Testament.

De openbare zondaars.

Oorspronkelijk schijnt dit liturgisch gebruik van Aswoensdag niet toepassing te zijn geweest op alle gelovigen, maar alleen op diegenen, die door hun schuld een openbare kerkelijke boete op zich hadden geladen. Deze kwamen vóór de Mis naar de kerk, waar alle gelovigen waren verenigd. De priesters hoorden de belijdenis hunner zonden, waarna zij hen hulden in zak en as. De deuren der kerk werden vergrendeld en pas op Witte Donderdag mochten de boetelingen de drempel weer overschrijden voor de plechtige absolutie.

Uitbreiding van het liturgisch gebruik.

Vanaf de twaalfde eeuw geraakte de openbare boete in onbruik terwijl het gebruik van het askruisje op deze dag bij de gelovigen een steeds algemener ingang vond, zodat het thans behoort tot de wezenlijke ceremonies van de Roomse liturgie.

De plechtigheid vangt aan met de wijding der as. Deze is afkomstig van de palmtakken, die een jaar geleden op Palmzondag zijn gewijd. De zegening, welke zij nu als zodanig ontvangt, moet haar meer waardigheid verlenen voor het geheim van vermorzeling en van nederigheid, waarvan zij het teken is.